به گزارش فرهنگیان پرس در تجربه‌های رشدی دوران کودکی، تخیل تنها یک ابزار بازی و سرگرمی نیست؛ بلکه بستری بنیادین برای پردازش هیجانات، تجربه‌ی روابط، و شکل‌گیری طرح‌واره‌های روان‌شناختی است. نمایش «جادوی روز تولد» به کارگردانی عطا مقیمی، از جمله آثار قابل‌توجهی‌ست که ظرفیت‌های تحولی تخیل را به‌درستی شناخته و با بهره‌گیری از عناصر نمایشی کودک‌محور، فرصتی برای تعامل عاطفی، شناختی و اجتماعی کودک با دنیای درونی و بیرونی‌اش فراهم می‌کند.
این نمایش از سطح سرگرمی فراتر می‌رود و تجربه‌ای چندلایه را خلق می‌کند؛ تجربه‌ای که به شکل غیرمستقیم اما تأثیرگذار، برخی از مهم‌ترین مؤلفه‌های رشد روان‌شناختی را به کودک معرفی می‌کند.
روایت و ساختار نمایش
شخصیت اصلی داستان، آریانا، دختربچه‌ای خلاق و خیال‌پرداز است که به ساختن و تعمیر وسایل خانگی علاقه دارد. در روز تولدش، آرزوی صحبت با لوازم خانگی را می‌کند و ناگهان این آرزو به حقیقت می‌پیوندد. وسایل مختلف مانند یخچال، لباسشویی، جاروبرقی، تلویزیون و توستر، با شخصیت‌هایی متفاوت وارد دنیای زنده‌ی نمایش می‌شوند.
ماجرای اصلی زمانی آغاز می‌شود که توستر کوچک، که از نظر نمادین کودک‌وارترین بخش این مجموعه است، دزدیده می‌شود. آریانا برای یافتن او، سفری را آغاز می‌کند که ترکیبی از تعامل، کشف، هیجان و درونی‌سازی معناست.
نقاط برجسته و تحلیل روان‌شناختی
۱. تخیل به‌مثابه سازوکار تنظیم هیجان
گفت‌وگوی آریانا با وسایل خانه، استعاره‌ای دقیق از تلاش کودک برای خلق روابط ایمن درونی است. این نمایش نشان می‌دهد که چگونه کودک از طریق فرافکنی عاطفه بر اشیاء، بستری برای تجربه، بازسازی، و ترمیم احساسات فراهم می‌کند—بدون آنکه لزوماً نیازمند بیان مستقیم باشد.
۲. پدر مقتدر و حمایتگر، نه پدر کنترل‌گر
شخصیت پدر، با حضور محدود اما کلیدی خود، الگویی از والدگری امن و پذیرنده ارائه می‌دهد. جمله‌ی ساده اما پرمغز او به آریانا که می‌گوید: «همه اشتباه می‌کنن، مهم اینه که یاد بگیری»، نمونه‌ای از بازنمایی والد حمایتی در چارچوب رشد هیجانی کودک است؛ والدینی که اشتباه را فرصت یادگیری می‌بیند نه تهدیدی برای ارزش کودک.
۳. نمادپردازی روانی شخصیت‌ها
هر یک از وسایل خانگی در نمایش، واجد ویژگی‌های شخصیتی هستند که می‌توان آن‌ها را به بخش‌هایی از ساختار روانی کودک نسبت داد:
• یخچال با صدایی بم و پدرانه، نماد ثبات و محافظت است.
• لباسشویی، پرهیجان و عاطفی، تصویرگر هیجانات ابرازشده‌ی کودک است.
• جاروبرقی با بیانی جدی و ساختارمند، نمایانگر نظم، کنترل و وجدان درونی است.
• توستر، کودکانه‌ترین کاراکتر، بازنمایی نیازهای بنیادی برای توجه، تعلق و امنیت است.
این شخصیت‌پردازی هوشمندانه، به کودک امکان می‌دهد تا در سطح نیمه‌آگاه، بخش‌هایی از خود را در نمایش مشاهده، تجربه و بازتعریف کند.
تعامل فعال کودک با روند نمایش
نمایش به‌درستی از الگوی «تماشاگر فعال» بهره گرفته است. در طول اجرا، کودک نه‌تنها مخاطب، بلکه گاهی راهنما و همراه کاراکترهاست. این درگیرسازی، تجربه‌ی تئاتر را به فرآیندی رشدی تبدیل می‌کند که فراتر از لذت و سرگرمی، موجب افزایش حس کارآمدی، دیده‌شدن، و مشارکت کودک می‌شود.
مهارت‌های زندگی، آموزش غیرمستقیم و اثربخش
نمایش «جادوی روز تولد» به‌جای آموزش مستقیم، کودک را در بستر یک داستان جذاب با مفاهیمی چون:
• پذیرش اشتباه و فرصت جبران
• همکاری برای حل مسئله
• ابراز محبت و گفتن احساسات
• اعتماد به دیگران و کمک خواستن
• و مفهوم ارزشمند «با هم بودن»
آشنا می‌کند. چنین انتقال مفاهیمی در بستر تجربه، به‌مراتب ماندگارتر و اثربخش‌تر از روش‌های آموزشی صریح است.
نمایشی برای همه‌ی اعضای خانواده
یکی از نکات ارزشمند این نمایش، فراهم‌کردن بستری برای گفت‌وگوی والد و کودک است. تجربه‌ی مشترک والدین و فرزندان در طول نمایش، به بسیاری از خانواده‌ها این امکان را داده که پس از پایان نمایش، درباره‌ی مفاهیم مطرح‌شده صحبت کنند، احساسات را به زبان آورند، و به درکی عمیق‌تر از یکدیگر برسند.
نمایش «جادوی روز تولد» اثری‌ست که از مرز سرگرمی عبور کرده و با دقت روان‌شناختی، به مخاطب کودک احترام می‌گذارد. کارگردان با بهره‌گیری از عناصر خیال، مشارکت فعال، و شخصیت‌پردازی روانی، اثری خلق کرده که همزمان لذت‌بخش، آموزنده، و احساسی‌ست.
این نمایش، فرصتی است برای والدین تا دنیای درونی کودک را بهتر بشناسند، و برای کودک تا خود را، در آینه‌ی تخیل، امن‌تر و روشن‌تر ببیند.
