به گزارش روابط عمومی شانزدهمین دوره «هفته بزرگداشت تئاتر»؛ روز یکشنبه 8 اردیبهشت ماه نخستین نشست پژوهشی هفته بزرگداشت تئاتر با حضور دکتر مجید کریمی، دکتر بهروز محمودی بختیاری، دکتر قطب الدین صادقی، دکتر محمد حسین ناصر بخت، صدرالدین زاهد و… در تالار مشاهیر تئاتر شهر برگزارشد.
بهروز محمودی بختیاری، دبیر شورای علمی این نشست با اشاره به این نکته که متاسفانه پژوهش تئاتر پر رونق نیست گفتارش را آغاز کرد، این پژوهشگر با انتقاد از وضعیت موجود تئاتر به مسئله معیشت هنرمندان به ویژه نویسندگان و نمایشنامه نویسان اشاره کرد و گفت: گویا نمایشنامه نویس بودن شغل نیست نمایشنامه نویسی چیزی است که ما ازآن لذت می‌بریم اما شغل چیست؟ گویا جز چرمشیر عزیز کسی را نمی‌توان نمایشنامه‌نویس حرفه‌ای به معنی کسی که معیشت او از این راه تامین می‌شود نام برد.
این زبان‌شناس و پژوهشگر تئاتر در ادامه گفتارش افزود: خانه تئاتر تصمیم گرفت تاایده ایجاد کمپانی تئاتر رابررسی کند ساختار سندیکایی را مورد مطالعه قراربدهد تا باشناخت علت ثبت ناکامی به بومی سازی آن بپردازد.
تعارف داریم و خودمان را سانسور می‌کنیم
محمدحسین ناصربخت مدرس دانشگاه و عضو شورای‌علمی این همایش با بیان این نکته که در زمینه پژوهش قدم‌های نخست است که برمی داریم؛ درباره پژوهش تئاتری در ایران سخن گفت و افزود: درگذشته پژوهش کافی انجام ندادیم و پژوهش‌های ما به سرانجام نمی‌رسد. مادرمورد بحث‌های کاربردی؛ در تحلیل شرایط خود و تشخیص مرحله‌ای که تئاتر ما قرارد دارد تعارف داریم و خودمان را سانسور می کنیم. ما باید این نکته را درنظر بگیریم که شرایط حاکم بر تولید و معیشت ما چیست تا با تشخیص مراحلی که درکشورمان قراردارد بتوانیم راهکار ارائه دهیم متاسفانه در میان این پژوهش ها که انجام شده بود پیشنهادات اندک بود، اسناد کافی در اختیار پژوهشگران نبود و زمان پژوهش اندک بود.
مولف کتاب های پژوهشی تاثیر ادبیات ایران زمین بر شبیه خوانی و ادبیات ایران و آیین شبیه خوانی در ادامه این نشست افزود: در مقالات پژوهشی کلی‌گویی می‌کنیم و می‌خواهیم تمام مشکلات را حل کنیم. درهنگام تطبیق باید به شرایط سرزمینی که در آن زیست می‌کنیم توجه کنم، ما نمی‌توانیم از الگوهای جهان اول پیروی کنیم.
این سمینار با سخنرانی صدرالدین زاهد که تنها سخنران این همایش بود ادامه یافت صدرالدین زاهد تنها پژوهشگری بود که می بایست براساس رای اعضای شورای عملی مقاله خود را در قالب یک سخنرانی ارائه نماید.
من ازدنیای تئاتر می آیم
صدرالدین زاهد بازیگر نمایش اورگاست پیتربروک که ترجمه کتاب واقعه‌نگاری این کارگردان را درکارنامه حرفه‌ای خوددارد، سخنانش را این‌گونه آغازکرد و گفت: چون جشن تئاتراست این جشن را شادباش می‌گویم به تمام عاشقان تئاتر؛ گویا حضور من برای توجیه مقاله‌ای است که من نوشتم لابد حتما مقاله توجیه‌پذیر نبوده و خودش، خودش را بیان نکرده اگر مقاله و فیلم نتواند بودن خود را توجیه کند نبودنش به از بودنش. امیدوارم مقاله من این‌گونه نباشد.
پیمان شیخی مولف کتاب خاطره‌بازی پیشکسوتان تئاتر که اجرای این نشست را برعهده داشت با بیان این نکته که شنوندگان نسبت به مقاله شما ناآگاه و علاقمند به دانستن محتویات آن هستند از این پژوهشگردعوت کرد تا مقاله اش را درقالب سخنرانی بیان کند.
صدرالدین زاهد مترجم وکارگردان نمایش افسانه ببر بابیان این نکته که من ازدنیای تئاتر می آیم و باید یک انگیزه شخصی پیداکنم یک اتفاقی بیافتد تا من انگیزه ساختن پیداکنم، انگیزه خود از نوشتن مقاله‌اش را توضیح داد و افزود: من یاد سخنان وزیر فرهنگ و ارشاد درجشنواره فجر سال 96 افتادم که گفتند تئاتر ما روز به روز خصوصی‌تر و ازحوزه فعالیت‌های دولتی دورتر می‌شود. نه این که تئاتر دردنیا خصوصی نیست ولی من به این صفت خصوصی تر فکر کردم آیا تئاتر باید برای روشنفکران باشد؟ به نظر من تئاتر باید برای همگان باشد اما این که تئاتر باید ازحوزه فعالیت های دولتی دورتر بماند امری ممتنع به نظرم رسید.
این پژوهشگر سپس به ارتباط تنگاتنگ تئاتر و دموکراسی پرداخت و گفت: تئاتر اگر یک وجه ممتاز و یک وجه مشخص داشته باشد، آن دیالوگ است و دیالوگ هم حاصل دموکراسی است.
وی سپس به اهمیت دموکراسی درتوسعه تئاتر اشاره کرد و با اشاره به تاریخ تئاتر یونان گفت: پولیس در فرهنگ لغت یونانی به معنای جامعه است و هنرتئاتر نمی‌تواند منفک از جامعه باشد و ما حرف درتئاتر سیاسی می‌زنیم. درآتن؛ تئاتر محلی برای دموکراسی بود.
تراژدی ساخته شده برای شهروندان؛ با نگرش آموزش در همه انقلاب‌ها، چه بسیاری از هنرمندان بودند که برای القای ممیزی از شیوه‌های فارس استفاده کردند و تئاتر ما نمی‌تواند خارج از این پروسه باشد.
این پژوهشگر تئاتر تصریح کرد دردهه 70 کشور فرانسه ژاک لانه؛ برای گسترش توسعه فرهنگی گفت: باید خلاقیت فردی را پشتیبانی کرد. اما من ضدیتی با تئاتر خصوصی ندارم ولی زمانی که همه اختیارات را به تئاتر خصوصی می‌سپارند و آن سرمایه دارد؛ حق دارد سودی را دنبال کند و اگرآن سود؛ از نظارت دور باشد شاهد سلبریتی‌ها هستیم.
این سخنران برای این که شنوندگان دچارسوء تفاهم نشوند توضیح داد: در تئاتر فرانسه هم سلبریتی‌هایی مانند آلن دلون در تئاتر حضور دارند اما درکشور فرانسه؛ کمک‌های دولتی ضرر تئاتر را جبران می‌کند و تئاتر خصوصی اگر به بکت هم روی آورد خود را در معرض خطر نمی‌بیند. وی ادامه داد برای گسترش فرهنگ ملی باید خلاقیت را دنبال کرد در کابینه فرانسوا میتران تاکید می‌شود که به این امر؛ گسترش فرهنگ ملی و خلاقیت باید توجه شود و از آن روز تاکنون این مسئله در دستور وزارت فرهنگ فرانسه است.
صدرالدین زاهد به اشاره به سخنان ژان ویلار بنیان‌گذار جشنواره آوینیون سخنرانی اش را به پایان رساند و گفت: ژان ویلار می گوید تئاتر باید مثل سازمان آب و برق باشد و از طرف دولت حمایت شود، تئاتر خصوصی باید در چهارچوبی قرار بگیردکه بتواند مفید باشد.
درادامه پرسش و پاسخی میان زاهد و شنوندگان برقرار شد و یکی از حضار تفاوت تئاتر مردمی و تئاتر خصوصی را از او پرسید که این هنرمند پاسخ گفت: من درباره ژان ویلار تحقیق کوتاهی دارم این آدم تئاتر مردمی را بنیان گذاشت ولی این لغت مال این آدم نیست. تئاتر مردمی به نظر می‌رسد که رابطه تنگاتنگ داشته باشد میان خواست مردم وآنچه به آنها ارائه داده می‌شود. دردنیا تئاترمردمی حماسی برتولت برشت به وجود می‌آید تئاتر وقایع روزانه، تئاتر عامیانه و تئاتر بوال به وجود می‌آید و من در این مقاله فرصت پرداختن به آن را نداشتم.
ما اکنون سرگردان هستیم
قطب الدین صادقی عضو شورای علمی این نشست پژوهشی با بیان اینکه من داور بودم تمایلی به سخن گفتن نداشت، البته بیماری دکتر نیز مزید برعلت بود اما او دعوت پیمان شیخی مجری این نشست را پذیرفت و به پشت تریبون آمد.
کارگردان نمایش کافکا با من سخنگو بگو و مدیرتماشاخانه شانو با بیان این نکته که پژوهش یکی از آن مسایلی است که ضرورت آن در جامعه وجود دارد افزود: ما با یک گذشته انبوه اما نامنظم مواجه هستیم، دسته‌بندی علمی نداریم، هم اسطوره و هم تاریخ تحریف شده رابه عنوان میراث گذشتگان داریم، اما نه آرشیو، نظم یا ماخذی وجود دارد. ما در ابتدا باید بدانیم چه بوده ایم و داشته‌هایمان را بشناسیم و براساس داشته‌هایمان تولید کنیم. این نظم و معنا باید باشد اگر نباشد ما شاهد نمایش‌های عجق وجقی هستیم که در برخی ازتماشاخانه‌ها مشاهده می‌کنید.
این پژوهشگر با اشاره به این که باید براساس نظم و معنا نمایش را تولید کنیم گفت: تولید ما براساس هویت نیست، تقلبی، جعلی و کپی است است. تئاتر ما با مردم ارتباط ندارد و بچه های ما در دانشگاه دارند بی‌معنایی را درس می دهند.
شانزدهمین دوره «هفته بزرگداشت تئاتر»، به دبیری محمودرضا رحیمی و با حمایت مالی بانک گردشگری از هفتم تا چهاردهم اردیبهشت برپاست.
